Je kan er zomaar mee te maken krijgen; een hernia. Hernia is een ander woord voor ‘breuk’ en dat staat voor een uitstulping van een orgaan of weefsel wat normaliter in een eigen lichaamsholte ligt. Meestal gebruiken wij de term hernia voor het verschuiven van een tussenwervelschijf in de rug. Maar een liesbreuk (uitstulping van het buikvlies in de liesstreek) of navelbreuk (uitstulping van het buikvlies rondom de navelstreek) zijn eigenlijk ook vormen van een hernia. In dit artikel focussen we ons op de hernia nuclei pulposi, oftewel een hernia van de tussenwervelschijf in de nek of rug.
Wervelkolom: snelweg van de zenuwen
Om uit te kunnen leggen wat een hernia is en hoe deze ontstaat, is het goed om te weten hoe de wervelkolom in elkaar steekt. De wervelkolom van de mens begint in de nek en loopt door tot het staartbeentje. Het staartbeen vormt de basis van 24 wervels die kunnen bewegen. Ieder mens heeft 7 nekwervels, 12 borstwervels en 5 lendenwervels (in de lage rug). De wervels in de nek zijn het kleinst en de lendenwervels het grootst. Een wervel is hol, want het beschermt het ruggenmerg; de snelweg van het centrale zenuwstelsel. Om de ruggenwervels tegen slijtage en schokken te beschermen, bevat de kolom tussen alle wervels de zogeheten tussenwervelschijven. Deze tussenwervelschijven kunnen zomaar tussen de wervels uitspringen en daarmee de zenuwen die zich aan de buitenkant van je wervelkolom bevinden, beklemt. Hierdoor worden allerlei prikkels tegengehouden, met alle klachten van dien.
Symptomen en klachten
De beklemming van de zenuwbanen geeft verschillende symptomen en klachten naargelang waar de hernia zich bevindt. Heb je bijvoorbeeld een nekhernia dan kun je tintelingen in je armen hebben, maar ook een doof gevoel in je vingers. Zit de hernia in je onderrug, dan straalt dit uit naar je benen en voeten. Spieruitval, moeite met bewegen en ernstige pijn door de beklemming zijn allemaal klachten die horen bij een dergelijke hernia. De pijn en zenuwuitval in de spieren kan zo erg zijn dat je niet meer normaal kan lopen, staan, zitten of liggen. Het gekke is dat je de bron van de klachten en pijn niet direct zelf kan traceren; dat komt doordat de pijn wordt veroorzaakt door het beklemmen van een specifieke zenuwbaan en je moet maar net weten dat dit het geval is. Het is daarom aan te raden om met pijnklachten en symptomen van uitval, tintelingen en een ‘doof’ gevoel naar een arts te gaan.
Altijd opereren?
Wanneer er geconstateerd wordt dat een verschoten tussenwervelschijf de boosdoener is van de pijn, dan zijn er verschillende vormen van behandeling die kunnen worden toegepast. Zo kun je door zelf te blijven bewegen, uiteraard met mate, en hulp van fysiotherapie ervoor zorgen dat de pijn verdwijnt. Soms ‘schiet’ de tussenwervelschijf hierdoor vanzelf weer terug. Vooral bij milde klachten is dat aan te raden. Is er al sprake van uitval en andere symptomen, dan kun je overgaan op programma’s die bestaan uit begeleidend bewegen met een fysiotherapeut, manuele therapie en psychologische ondersteuning. Dit gaat vaak in combinatie met pijnstillers en kan helpen om de tussenwervelschijf weer op de gewenste plek te krijgen. Blijkt dit niet te helpen of is de hernia dusdanig gemanifesteerd dat er verlammingsverschijnselen aan het optreden zijn, dan zal men overgaan tot een operatie. Let wel dat een operatie tegenwoordig een laatste hulpmiddel is in de behandeling van een hernia, omdat er complicaties kunnen ontstaan. Na een operatie zal je altijd via fysiotherapie revalideren.
Stenose; vernauwing van het wervelkanaal
Een aandoening die dezelfde klachten kan geven als een hernia van de tussenwervelschijf is wervelkanaalstenose. Een wat is een stenose betekent dat je ergens een vernauwing hebt zitten. Stenoses kunnen voorkomen in de wervelkolom, maar ook op andere plekken in het lichaam. Zo kan er ook een vernauwing aan de aderen, traanbuis of luchtwegen ontstaan. Hier hebben we het vooral over de vernauwing die zich voor kan doen in de wervelkolom. Stenose kan voorkomen als gevolg van artrose (dit komt het meeste voor), bij osteoporose, na of tijdens een rughernia of een tumor. De klachten ontstaan doordat het ruggenmerg en dus de centrale zenuwbaan worden samengedrukt door de vernauwing.
Klachten van stenose
De klachten kun je in beide zijdes van het lichaam ervaren. De klachten lijken op die van een hernia, met het verschil dat je de klachten van doofheid, pijn, zwaar en moe gevoel in veel gevallen in beide benen of armen kan ervaren, in plaats van in één. Lopen en staan verergeren de klachten, liggen en zitten zorgen ervoor dat de klachten tijdelijk verdwijnen.
Behandeling van stenose
Stenose kan in veel gevallen met fysiotherapie worden verholpen. Bij ernstige gevallen is een chirurgische ingreep echt noodzakelijk om verlamming te voorkomen. Tijdens deze operatie wordt de druk op de zenuwen weggenomen. Vaak wordt dan een wervel uitgefreesd om zo ruim baan te maken voor je zenuwbaan.
Leefregels voor een gezonde rug
Heb je vaak last van je rug? Dat kunnen ook overbelaste spieren zijn, doordat je teveel bukt of verkeerd tilt. Let bij lichamelijke werkzaamheden, zoals werken in de tuin of boodschappen doen, dat je jezelf niet teveel overbelast. Neem geregeld rust door een koffie- of theepauze in te lassen en til vanuit je benen door de buikspieren goed aan te spannen. Heb je snel last van je rug? Ga dan naar een arts of fysiotherapeut, zodat je onder begeleiding kan werken aan sterkere spieren in buik en (onder)rug. Trainen met een personal trainer, zwemmen of yoga dragen daar uiteraard net zo aan bij. Zo kun je het ontstaan van rugklachten zoveel mogelijk voorkomen.