Het begin van de lente houdt in dat er warmere temperaturen, meer zonlicht en… de fietspaden zijn voller. Meer drukte creëert nieuwe problemen om het fietspad veilig en aangenaam te houden. De nationale politiek erkent deze uitdaging en is bezig met het ontwikkelen van een meerjarenplan voor fietsveiligheid. Snelle transportmiddelen en intimidatie creëren een toenemende spanning op het fietspad. Hoe ervaren jongeren deze drukte, hoe beschouwen zij hun verantwoordelijkheden en welke oplossingen bieden zij zelf?
Drukte en bedreigingen op het fietspad.
Fietsen blijft het meest gebruikte vervoermiddel voor jongeren, met een gemiddelde van 6 kilometer per dag (CBS, 2022). De dynamiek op het fietspad neemt echter aanzienlijk toe door de groei van e-bikes, wielrenners, scooters en (opgevoerde) fatbikes. Dit verhoogt niet alleen de risico’s voor het verkeer, maar heeft ook invloed op de ervaring van drukte.
Volgens een recent onderzoek van TeamAlert rijdt 15% van de jongeren op een opgevoerde e-bike en 47% op een opgevoerde fatbike. Dit vergroot de verschillen in snelheid en veroorzaakt gevaarlijke situaties. Bovendien nemen afleiding en onverantwoord rijgedrag toe:
- 92% merkt dat andere fietsers hun telefoon vasthouden.
- 78% is van mening dat medeweggebruikers te snel rijden met een e-bike of fatbike.
- 69% merkt vaak dat fietsers door rood rijden.
- 66% merkt dat anderen zich afsnijden op het fietspad.
De sociale veiligheid op het fietspad zal eveneens onder druk komen te staan. Voor veel jongeren is intimidatie, zoals schelden, achtervolgingen of het gooien van dingen, een bekend probleem. Vooral tijdens drukke uren, zoals na school of in de supermarkt, stijgen irritaties.
Het gedrag van jongeren op de fiets.
Sociale interactie heeft een aanzienlijke impact op de manier waarop jongeren zich gedragen op het fietspad. Drie elementen beïnvloeden hun fietsgedrag:
Jongeren stemmen hun fietsgedrag af op de situatie in hun omgeving. Bij kwetsbare groepen, zoals voetgangers, jonge kinderen en ouderen, zijn ze vaak extra voorzichtig en geven ze eerder de voorkeur aan iets anders. Aan de andere kant leiden snelle verkeersdeelnemers, zoals fatbikes en opgevoerde e-bikes, tot een grotere alertheid en frustratie. Een onderzoeksdeelnemer legt dit op een treffende manier uit: “Fatbikes zijn echt de meest asociale fietsen op de weg.” “90% is verhoogd en ze rijden veel te snel.” Als jongeren in groepen fietsen, ligt de nadruk echter minder op verkeersveiligheid. Ze raken sneller afgeleid, hebben minder aandacht en gaan minder snel aan de kant, wat de doorstroming op het fietspad moeilijker maakt.
Hoewel jongeren zelf aangeven dat ze veilig fietsen, toont zelfrapportage een ander beeld. Meer dan de helft (58%) luistert vaak naar muziek terwijl ze fietst, wat hen helpt om minder geluiden uit de omgeving te herkennen. Bovendien fietst 39% af en toe op de stoep, wat kan leiden tot gevaarlijke situaties met voetgangers. Daarnaast maakt 35% gebruik van hun telefoon terwijl ze fietsen, wat hun focus en reactievermogen vermindert. Deze gegevens tonen aan dat er een kloof bestaat tussen de manier waarop jongeren hun eigen gedrag ervaren en wat ze daadwerkelijk ondernemen in het verkeer.
Veranderingen in gedrag zijn essentieel voor een veiliger fietspad.
Gedragsverandering is niet alleen essentieel voor de infrastructuur en handhaving, maar ook voor het ontwikkelen van een veiliger fietspad. Onderzoek toont aan dat bewustzijn en sociale normen een impact hebben op de manier waarop jongeren zich gedragen. Jongeren stellen bovendien dat gedragsinterventies bijdragen aan het bevorderen van positieve veranderingen. Campagnes zoals ‘Met elkaar overweg’ van de Vervoerregio Amsterdam worden hierin vermeld. Deze campagne stimuleert geduld en wederzijds begrip op het fietspad.
Jongeren beschouwen de verschillen in snelheid en drukte als een uitdaging, maar begrijpen ook hun eigen verantwoordelijkheid voor het probleem. Een van de deelnemers sprak samen: “We moeten allemaal een beetje met elkaar omgaan.” “Dan wordt het vanzelf een stuk aangenamer op het fietspad.”
